PROJECİLİK VE PROJE OKULLARI

 

Birkaç yıl önce bir öğrencim beni ziyaretinde öğretmen olarak atandıktan sonra evlilik gibi bir projesinin olduğunu söylemişti. Gülümsemiştim ama projecilik öyle sıkça kullanılmaya başlanmıştı ki öğretmen adayının da diline pelesenk olmuştu.  1980’lı yıllardan başlayan ve 1990’lı yıllarda ivme kazanan liberal politikaların etkisi ile devletin okula yeterince kaynak ayırmaması nedeniyle okulların kendi yağlarında kavrulmaları yani kaynak arayışları için liberal kesimin ve yöneticilerin kaynak için adres gösterdikleri proje üretmek oldu. Gelinen noktada yönetici, yazar, çizer ve akademisyen takımının sürekli referansta bulundukları OECD 2024 verilerine göre tüm kademeler için öğrenci başına yapılan kamunun eğitim kurumları harcamasında Türkiye, Meksika’dan sonra en düşük harcama yapan OECD ülkesidir.

Projeler, MEB dışında diğer bakanlıklar, firmalar, dış kaynaklar, gönüllü kuruluşlarla işbirliği ile yani onların verdikleri destek ile yürütülmekte. Projelerin içeriğine bakıldığında Bakanlığın/okulun asli görevleri arasında yer alan amaç ve hedeflerin proje olarak sunulduğu anlaşılıyor.

 Projeciliğin yaygınlık kazanmasının bir diğer etkeni proje, projecilik, proje üretmeye üstün bir anlam yüklenmesi ve bu girişimlerin orijinalliği veya önemli olduğu şeklindeki yaygın algının varlığıdır. Gündemdeki proje okullarına proje denilmesinin sebebi de bu olsa gerek.

Bu yazıya sebebiyet ise gündemle bağlantılı olarak kamuoyunda proje okulları olarak bilinen okullarda görev yapan 20 binden fazla öğretmenin görev yerlerinin değiştirilmesidir.  Bunun üzerine öğretmenler, öğrenciler, veliler, siyasetçiler bu yaşananlara tepki gösterdi. Bazı okullarda öğrenciler derse girmedi, yürüyüşler yapıldı, Milli Eğitim Bakanlığı önünde açıklamalar vs.

Resmî adı Özel Proje ve Program Uygulayan Eğitim Kurumları olan bu okullar 2014’ten itibaren açılmaya başlandı ve bakan Yusuf Tekin o dönemde MEB müsteşarıydı. Bu okulların üstün nitelikleri ise ulusal veya uluslararası proje yürüttükleri, birçok alanda uzmanlaştıkları hatta fen liseleri, sosyal bilimler liseleri gibi akademik düzeyi yüksek liseler de proje okulları kapsamına alınarak proje okullarının nitelikli oldukları gösterilmeye çalışıldı. Okullardan proje üretmeleri istenerek farklılıklarını ortaya koymaları istendi. Ancak olmadı,  okullar proje olmaktan çıkmaya çalışıyorlar.

  Türkiye’de eğitim politikaları belirleyicileri veya eğitimde söz söyleyenler sürekli olarak değişim, dönüşüm adı altında “yeni” öneri peşindedirler ve önerilere göre yapılanlar ise reform olarak anlatılır. Sonuçta ne olur derseniz yeninin yenisi gelir ama eğitimde kalite olduğu yerdedir, hatta geriye bile gider. Çünkü sistem sürekli büyütülmekte sonuçta hantal bir yapı meydana gelmektedir. Proje okulları bazında gidilir ise daha önceleri aynı mantıkla başarılı öğrencilere yönelik kaliteli okul olarak Anadolu liseleri açıldı, bir süre sonra tüm okullar Anadolu oldu. Aynı şekilde 80’e yakın lise türü açıldı, yani reform yapıldı, sistem büyüdü yani hantallaştı, bunun uygun olmadığı söylendi ve lise türü sayısı düşürüldü. Yapılan onca emek ise çöpe gitti.

 Bakan Yusuf Tekin, basında çıkan haberlere göre proje okulları sayısını azaltmaya çalıştıklarını söyledi. Hepsi kapatılırsa eğitim sistemi rahatlar. En azından dört yılda bir öğretmen yerim değişecek diye tedirginlik yaşamaz. 

Mesele bu okulların başarısı/başarısızlığı değil. 2014 yılında açılmalarından bu yana proje okullarında görev yapan öğretmenlerin atamaları illerden giden teklif doğrultusunda Bakanlıkça yapılmaktadır. Öğretmenlerin proje okulunda en fazla sekiz yıl çalışmasından sonra ayrılma zorunluluğu söz konusu.  Buralara atama yapılırken dört yıllık öğretmen olma şartı dışında herhangi bir kriter yok.  Kriter olmayınca atamalarda ahbap çavuş ilişkileri, sendikal yakınlık ve siyaset devreye girmektedir. Her zaman bir günah keçisi bulunur ama eğer kabak özveri ile çalışan okul yöneticilerine patlarsa üzücü olur.  

  Yapılması gereken ortaokul ve lise türlerinin genel ve mesleki/teknik olarak sınırlandırılması, proje, fen lisesi, sosyal bilimler gibi uygulamalardan vazgeçilerek tüm okullara eşit fırsat ve imkân eşitliğinin sağlanmasıdır.  

Prof. Dr. Sadık Kartal

Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

E- posta; skartal@mehmetakif.edu.tr- iznik.1966@gmail.com

Blog; http://sadikartal.blogspot.com/

Web; https://abs.mehmetakif.edu.tr/skartal/